Arbeid en Rijkdom

In de Europese Unie verblijven circa 8 miljoen illegale immigranten; ze leven en werken in de EU zonder permissie. Er zijn tal van werkgevers die hen kunnen gebruiken, natuurlijk juist omdat personen die illegaal leven extra chanteerbaar zijn: ze moeten werken om te overleven, maar mogen zich niet laten betrappen – niet bij het werken nog bij het leven, een onschatbaar voordeel voor werkgevers. Mensen die zich moeten verstoppen, zijn met huid en haar aan hen overgeleverd; dat blijkt dan ook uit de arbeidsomstandigheden. Volgens een onderzoek van de EU-commissie worden die gekenmerkt door “extreme uitbuiting”; verworvenheden als “dwangprostitutie” en “illegale exploitatie van minderjarigen” zijn aan de orde van de dag. Als seizoenarbeiders in de bouw, oogsthelpers op het land, als schoonmakers, verplegers en sexslaven doen ze waardevol werk waarvan hun werkgevers vaak dubbel profiteren. Het is immers een gangbare praktijk dat het overeengekomen loon niet wordt uitbetaald. Als de getroffenen op het afgesproken loon insisteren of als men hen simpelweg niet meer nodig heeft, maken de werkgevers gebruik van hun illegale status en tippen de instanties. Wanneer er vervolgens tot uitzetting wordt overgegaan, zijn de werkgevers naast hun werkkrachten ook hun betalingsverplichtingen kwijt.

Het bekende verhaal rond een illegaal bestaan. Rest de vraag: wat doet de EU-Commissie met haar nieuwe richtlijn omtrent illegale immigratie aan deze situatie? Zulke schandalige toestanden kunnen EU-Commissie, EU-Raad en EU-Parlement namelijk niet langer verdragen; ze besluiten een einde te maken aan de uitbuitingspraktijken. Vandaar dat er nu een nieuwe “richtlijn” voor de nationale wetgevingen van de EU-staten is aangenomen. Daarin wordt vastgesteld dat de “werkgevers zowel de openstaande vergoedingen van onderdanen van derde staten alsook de daarmee samenhangende verplichte belastingen en premies sociale verzekeringen” moeten betalen.

De EU-verantwoordelijken prijzen hun richtlijn als sociale weldaad, en een caritatief ingestelde publieke opinie beoordeelt dat net zo: daarmee zou eindelijk een eind komen aan de “niets ontziende loonslavernij” die de ellendigen van deze wereld, die in Europa hun heil zoeken, moeten ondergaan. Bij zoveel gewetensvol sociaal gedoe verbaast het niet dat niemand de politieke doelstelling van de aangelegenheid ontdekt. Daarbij verdoezelen Europa’s verantwoordelijke politici allerminst wat ze met deze richtlijn nastreven; de titel ervan luidt namelijk: Richtlijn van het Europees Parlement en de Raad tot vaststelling van sancties voor werkgevers van illegaal verblijvende onderdanen van derde landen.

De illegalen mogen dus geen werk meer krijgen! Er is geen sprake van dat “illegaal verblijvende onderdanen van derde landen” een “rechtvaardig dagloon voor een rechtvaardig dagwerk” dienen te ontvangen – wat trouwens ook niet bepaald aantrekkelijk zou zijn. Het tegendeel is het geval. Door werkgevers met sancties te bedreigen, worden ze afgeschrikt om illegalen werk te geven; elke kans op eigen levensonderhoud wordt hen zodoende ontnomen. De wettelijke strijd tegen irreguliere arbeidsomstandigheden en bedrog op het gebied van loonbetaling beoogt blijkbaar allesbehalve werkgelegenheid voor illegalen en uitbuiting volgens de Europese standaardnormen. De richtlijn pakt de werkgevers in hun portemonnee; de verplichting tot het betalen van regulier loon voor irregulier werk komt in waarheid erop neer dat dit soort werk überhaupt wordt tegengegaan; de vreugde over de kostenbesparing die werkgevers daarvan verwachten, wordt door geldboetes grondig bedorven: de richtlijn zegt: “Ter handhaving van het algemene verbod en als afschrikking tegen overtredingen moeten de lidstaten adequate sancties opleggen. Daarbij horen geldboetes alsook een bijdrage tot de kosten van de terugkeer van onderdanen van derde staten zonder legaal verblijf.”

Privé-personen die om familiale redenen een arme donder iets laten verdienen, kunnen er per uitzondering met een kleine geldboete afkomen, professionele werkgevers echter die illegale immigranten in dienst nemen, onverschillig voor welk loon, worden bijzonder hard aangepakt: ze worden van publieke opdrachten buitengesloten en ontvangen geen subsidies meer; bij zware overtredingen kan het bedrijf worden gesloten.

Daarbij gaan de EU-politici ervan uit – wat ze natuurlijk niet in hun richtlijn opnemen – dat de schade voor werkgevers binnen de perken blijft wanneer ze toekomstig geen illegalen meer in dienst (mogen) nemen. De Europese statenclub beschikt tenslotte zelf over meer dan voldoende straatarme onderdanen die zich laten uitbuiten, weliswaar binnen de grenzen van de legaliteit, maar uiteindelijk even voordelig als illegalen. Wat de EU-politici in plaats daarvan – nogal honend – in hun richtlijn opnemen, zijn extra bepalingen die een sociaal tintje geven aan de politieke doelstelling. Een kleine mogelijkheid om de richtlijn te ontduiken wordt namelijk opengelaten: wie illegalen advies geeft, bijvoorbeeld hoe ze aan loon kunnen komen, heeft niet automatisch “het illegale verblijf begunstigd” – een generositeit die alleen maar beklemtoont dat andere soorten “steun” niet worden getolereerd.

Hoe past deze nieuwe richtlijn bij de politiek die de EU-landen tot nu toe tegen de immigratie van arme vluchtelingen hebben gevoerd? Sinds jaren, zelfs sinds decennia belooft de EU de oorzaken te bestrijden die de mensen uit de sloppenwijken van de wereldeconomie naar Europa doen vluchten. De EU en de lidstaten voegen met deze richtlijn aan hun wrede uitzettings- en afsluitingspraktijk de humanitaire boodschap toe dat ze zich nu nog intensiever om een verbetering van de situatie van de ellendigen bekommeren. Dat was altijd al een huichelarij. Want de oorzaken voor de massale stroom van vluchtelingen liggen niet in de laatste plaats in Europa en zijn economie. Met haar greep op alles waarmee in vreemde landen geld te verdienen valt, richt deze economie in de meeste Afrikaanse en in vele andere staten een enorme massa-ellende aan. Tegelijkertijd beschouwen de slachtoffers Europa als een wereldregio waar het geld thuis is en derhalve de enige kans biedt om aan geld te komen. Dat talloze zogenaamde “onderdanen van derde staten” niets liever willen dan weg uit hun “derderangs” staten ligt voor de hand. De oorzaken van de migratiebewegingen bestrijdt de EU vooral door een grendel van high-tech-grensbeveiligingen en door massale grenscontroles. Naties die buiten de EU liggen, worden tot hulpdiensten verplicht en daarvoor eventueel zelfs van financiële middelen en paramilitaire wapens voorzien. Inmiddels heeft de EU nog een bijkomend inzicht gewonnen: minstens een oorzaak voor de aanhoudende stroom immigranten ligt wel degelijk in Europa, namelijk daarin dat de ellendigen uit de hele wereld, voor zover ze hun doelbestemming bereiken, zelfs onder de meest erbarmelijke omstandigheden nog beter leven dan in hun thuislanden.

En daartegen wil de EU iets ondernemen. “Een belangrijke prikkel voor de illegale immigratie ligt daarin dat het mogelijk is in de EU werk te vinden zonder over de noodzakelijke rechtsstatus te beschikken. Het tegengaan van illegale immigratie en illegaal verblijf moet daarom ook maatregelen toepassen die deze prikkel verminderen…” Duidelijke taal: er moet ervoor worden gezorgd dat de vluchtelingen van deze wereld in de EU net zo ellendig leven als in hun landen van herkomst, zodat ze niet meer geprikkeld zijn om aan hun ellende te ontkomen. De richtlijn van de EU tracht dus zo effectief mogelijk deze prikkel te verwijderen.

De opstellers van de richtlijn vinden het bovendien gepast deze in een groter kader te plaatsen om de rechtsgeldigheid ervan te onderstrepen. Dat is enerzijds een juridische formaliteit; anderzijds kan iedereen die rechten met weldaden verwisselt en mensenrechten met bestaansmiddelen daaruit iets concluderen. De richtlijn die het “onderdanen van derde staten” onmogelijk moet maken in de EU te overleven, is – aldus de geruststellende mededeling uit Brussel – volledig in overeenstemming met de mensenrechten (Handvest van de grondrechten van de Europese Unie, artikel 16, 20, 21, 47 en 49).

Hoe miserabel de illegalen ook worden behandeld – in het genot van de grond- en mensenrechten komen ze in ieder geval. Daarmee zullen ze blij zijn.