De opstand van Venezuela in de achtertuin van Amerika
ChĂĄvez in Venezuela, Morales in Bolivia, Correa in Ecuador en nu ook nog Ortega, de voormalige chef van de Sandinisten in Nicaragua! In Latijns-Amerika komen alleen maar verkeerde leiders aan de macht, in ieder geval volgens de officiĂ«le politiek en de mening van deskundigen hier te lande. Volgens hun eensluidende opvatting trekken deze machthebbers uit de onmiskenbaar desolate situatie van hun landen volledig verkeerde conclusies, streven zij naar economische en politieke doeleinden die de nodige deskundigheid ontberen, doen zij de massa âpopulistische beloftes” en verspillen daarvoor de middelen van hun naties. De publieke opinie, die in de meeste gevallen over een âgezond patriottisme” goed te spreken is, ontdekt dat er in Latijns-Amerika een gevaarlijk âlinks”-nationalisme om zich heen grijpt, en zij is diep ontevreden. Geen wonder! Het regeringsprogramma, dat door ChĂĄvez sinds enkele jaren uitgevoerd wordt en elders meer of minder vastberadene navolgers dreigt te vinden, druist fundamenteel in tegen alles wat de internationale zedenmeesters van de huidige wereldmarkt van deze landen als vanzelfsprekend eisen.
Opmerkingen over de slechte en de goede reputatie van een
anti-imperialistisch avontuur
De ChĂĄvez-regering doet een serieuze poging om Venezuela goed te regeren, volgens haar hoge maatstaf van zorg voor het volk en sociale rechtvaardigheid. Zij voert dit experiment uit in een wereld van staten die op de particuliere macht van het kapitaal berusten; om dit soort âgoede” regeringen geven kapitalisten helemaal niets. Hun machtige regerende wegbereiders beoordelen elke uitzondering op de regels van het vrije kapitaalverkeer en de functionerende wereldorde, die op hun voordeel afgestemd is, als schade die per se beperkt en vroeg of laat hersteld moet worden. En daar blijft het niet bij. ChĂĄvez en zijn team ondernemen hun avontuur van volksvriendelijke heerschappij juist met de middelen van de imperialistische wereld waartegen zij zich keren: met geldopbrengsten uit de olieverkoop. Zij gebruiken daarvoor een bron van inkomsten waarover zij niet werkelijk beschikken: autonoom disponeren zij enkel over hun exporthit en niet over de betalingsbereidheid van buitenlandse belangstellenden, die met olie de kapitalistische accumulatie goed draaiende houden; een accumulatie die Venezuela weliswaar beoogd maar nooit van de grond gekregen heeft. Het volk waarover zij bovendien politiek beschikken levert geen middelen op voor een noemenswaardige politieke macht, laat staan voor een goede regering in de zin van een âBolivariaanse revolutie”. De geldbron waarmee de regering van Venezuela haar programma van een anti-imperialistisch âgood governance” financiert, moet ChĂĄvez voortdurend door speciale politieke inspanningen t.o.v. solvente klandizie veiligstellen:
- Venezuela moet kunnen rekenen op de zakelijke interesses van de Noord-Amerikaanse olieconcerns, uitgerekend van die natie tegen wiens politieke bevoogding en inmenging de ChĂĄvez-regering zich verzet.
- De commerciële en politieke interesses van andere, meer of minder met de VS rivaliserende grootmachten van de kapitalistische wereldeconomie, moet de Bolivariaanse Republiek zien te wekken en te onderhouden.
- Voor het behoud van het nationale economische fundament moet Venezuela bovendien een bepaalde overeenstemming met zijn concurrenten, de andere olie-exporterende landen teweegbrengen en in stand houden.
Deze voortdurend bedreigde pogingen van Venezuela vinden in de wereldwijde pluralistische publieke opinie vele luidkeelse tegenstanders â en aan de andere zijde, in linkse kringen en onder globaliseringcritici, talrijke aanhangers. Het vrije democratische voorbehoud en de aantijgingen tegen ChĂĄvez en zijn âBolivariaanse revolutie”, vooral vanuit de in West-Europese redactiekamers verzamelde imperialistische deskundigheid, worden gekenmerkt door een onverdraagzame geest, alsof de vijfde macht weer eens middels fanatieke lastercampagnes het begin van een communistische revolutie zou moeten voorkomen. De inspanning die ChĂĄvez doet om zijn heerschappij te consolideren wordt onder het verdict âondemocratisch” geplaatst; ook als de man de meest solide legitimatie in vorm van verkiezingsoverwinningen kan tonen. Waar is echter dat de verkiezingen en referendums in Venezuela, in tegenstelling tot die in de thuislanden van de democratie, inderdaad niet alleen maar om de formele goedkeuring van de heersende verhoudingen door de slachtoffers ervan draaien, maar om de mobilisering van de achtergestelden voor een lang aanhoudende machtsstrijd, in zoverre feitelijk dus om meer dan de hier te lande gebruikelijke democratische procedures. Dat is reden genoeg om ChĂĄvez pure machtswellust toe te dichten. Als hij deze behoefte werkelijk zou willen botvieren, dan zijn er in de imperialistische wereld echter veel makkelijkere methoden dan het gebruik van staatsmacht en olie-inkomsten voor een volksvoedings- en -opvoedingsprogramma, waardoor de president zich alleen maar een hoop vijanden op de hals haalt, thuis en vooral bij de wereldmachten van wiens geld zijn heerschappij afhankelijk is. Het falen van zijn programma wordt al voorspeld: de oliebronnen zouden uitdrogen, de infrastructuur ineenstorten, als de daaruit voortkomende inkomsten niet langer de zakken van competente buitenlandse concerns en andere particuliere profiteurs vullen. Want alleen zij beschikken over de economische potentie land en bevolking te âontwikkelen” â verzekeren de experts in hun schaamteloos gehuichelde zorg voor het welzijn van het âeenvoudige volk” van Venezuela. Een krantenkolom verder brengen dezelfde experts onbewogen ter kennis dat alle voorbije pogingen om het kapitaal als nationale ontwikkelingshelper te gebruiken, het gehele Latijns-Amerikaanse continent en vooral de massa in Venezuela in steeds diepere ellende gestort hebben. – Eerst werden staatskapitalistische experimenten met importsubstituties ondernomen, daarna aan het eind van de vorige eeuw de als âneoliberaal” getypeerde politiek van vrijhandel en uitverkoop van de natie in de praktijk gebracht. – In de optiek van de economische redacteuren is de besteding van overheidsgeld aan een kapitalistisch onbruikbaar, dus blijkbaar nutteloos volk, in ieder geval zinloos oneigenlijk gebruik van geld dat uitsluitend in handen van potente multinationals en onder de hoede van de globale financiersbranche hoort. Daarvan zijn de bevoegde opiniemakers uit het rijk van het vrije pluralisme volstrekt overtuigd en zij pleiten daarom allerminst voor geduldige passiviteit maar tegen elke vorm van âlaisser-faire”. Een serieus bedoeld, door olie-inkomsten gefinancierd programma ter bestrijding van armoede past eenvoudigweg niet bij de globale markteconomie! Voor de markteconomische deskundigheid is een dergelijk programma wereldvreemd, dus absurd. In haar ogen brengt dat uiteraard niet de globale triomftocht van de markteconomie maar het afwijkende programma in diskrediet, en zij hamert erop dat de systeemvijandige avonturiers gestopt en hun avonturen liever vroeg dan laat beĂ«indigd moeten worden.
In tegenstelling tot deze anti-ChĂĄvez politiek verklaren verscheidene comitĂ©s en initiatieven van linkse globaliseringcritici zich solidair met Venezuela, zijn arme bevolking en zijn president. Zij laten zich niet irriteren door de verbitterde vijandelijkheden tegen zijn project van een âBolivariaans” âsocialisme van de 21ste eeuw” â begrijpen willen zij echter ook niet hoe meedogenloos het oordeel tegen dissidenten van de markteconomische codex uitvalt, dat de burgerlijke globaal regerende machthebbers van het democratische âgood governance” vellen. In feite tonen ze geen werkelijke belangstelling voor de imperialistische wereldorde, die inderdaad niet kan velen als er ook maar ergens een regering met een massavriendelijk programma uit het gareel loopt. Daarom reageren de beschermheren van de wereldorde met buitensluiting en boycot en zij hebben Venezuela op de kandidatenlijst voor een âregimewisseling” geplaatst. De sympathisanten van anti-imperialistische projecten als in Venezuela zijn allesbehalve onder de indruk van het inzicht dat de machts- en onderdrukkingsverhoudingen in de huidige statenwereld op de raison dâ Ă©tat van de grote markteconomische democratieĂ«n berusten, in wier metropolen de meesten van hen thuis zijn. Deze staten leiden uit de macht en de reikwijdte van hun belangen het recht af waar dan ook ter wereld âverantwoording te nemen” en voor verhoudingen te zorgen waarin landen en bevolkingen wereldwijd de kapitaalvermeerdering dienen. Om die reden zijn deze verhoudingen, die de wereldordebewaarders waarborgen, ook slechts daar af te schaffen waar hun macht dag in dag uit gereproduceerd wordt, waar de werkelijke wereldleiders hun machtsbasis hebben.
Deze kritiek zou echter niet samengaan met de âhoop op wereldverbetering” die de vrienden van Venezuela op ChĂĄvez vestigen. Uitgerekend zijn voortdurend bedreigd experiment, met de vrijheid van een soeverein een deel van de geldinkomsten uit de internationale energiehandel voor zijn volksmassaâs te gebruiken, hetgeen de economische wereldmachten als oneigenlijk gebruik veroordelen, beschouwen zij als bewijs dat âeen andere wereld mogelijk” zou zijn. Dat klopt uiteraard â echter alleen dan als de voorstellingen omtrent een âandere”, betere inrichting van de wereld buitengewoon bescheiden gedimensioneerd zijn en de klemtoon bovendien op âmogelijk” ligt. Maar zo terughoudend zijn de vrienden van een âBolivariaanse revolutie” niet. Zij houden van een Venezuela waar zij hun eigen favoriete idealen verwezenlijkt zien:
- Een eldorado van de basisdemocratie â terwijl de ChĂĄvez-manschap met de vervelende noodzakelijkheid te kampen heeft een toereikende massabasis voor haar afwijkend staatsprogramma te mobiliseren, achter zich te scharen en tot consequentie te verplichten.
- Een herboren âsocialisme van de 21ste eeuw” â terwijl het daar vooral erop aankomt met behulp van petrodollars en -euroâs de overlevingskansen van de massaâs te vergroten, verpaupering en verwaarlozing in te dammen en een werkverschaffingsprogramma van de grond te krijgen, dat echter hoofdzakelijk onproductieve banen voor het volk creĂ«ert.
- Zij vestigen hun hoop op het âmogelijke” begin van het einde van het Amerikaanse âdollarimperialisme” â terwijl Venezuelaâs regering de grootste moeite heeft zich in de windschaduw van de toonaangevende imperialistische rivaliteiten staande te houden.
Zo wordt het Venezuela van president ChĂĄvez het volgende tussenstation van linkse kringen op hun voortdurende zoektocht naar gunstige gelegenheden voor een hoopvol bestaan in een verkeerde wereld.
Uitvoerig na te lezen in : Gegenstandpunkt 1- 07
(www.gegenstandpunkt.com)